8 Մայիսի, 2025

Նա շատ նուրբ է։ Շատ զգայուն։ Նրա հոգին բաց է այն ամենի հանդեպ, ինչը սովորական հայացքին անտեսանելի է։ Նա ամեն ինչ զգում է խորը՝ լռությունը, կորուստը, հիշողությունը։ Նա ապրում է այլ կերպ, ապրում է ինչպես բարակ թելի վրայով քայլող մեկը՝ իր ներսում պահելով մի ողջ աշխարհ, մի ողջ կյանք՝ կիսաքանդ, բայց շնչող։ 1988 թվականին նրա աշխարհը փլվեց։ Սպիտակի երկրաշարժը խլեց նրա ծնողներին։ Այդ օրերին նա սեփական ձեռքերով հողին հանձնեց ամենաթանկը՝ մորն ու հորը։ Եվ այդ օրվանից, ասես, մի մասնիկ իրենից մնաց այդ ցրտաշունչ դեկտեմբերի առավոտին։ Նա ինքը դարձավ ավերակ, բայց ավերակի մեջ ծնվեց ուժը՝ ապրելու, փոխանցելու, պատմելու։

Մարգարիտա Խլղաթյանը յուրահատուկ կին է։ Նա համադրում է բեմական ներկայություն, ուժեղ կամք, կինոժապավեն հիշեցնող ողբերգություն։ Նա չի ձգտում լինել արտառոց, բայց հենց իր ներսի ցավի անկեղծությունն է նրան դարձնում այդպիսին։

Նա վերակառուցեց իր կյանքը ԱՄՆ-ում՝ սովորեց, ստեղծեց, կառուցեց հաջողակ դեղատնային ցանց։ Բայց որքան էլ կյանքը դրսում դասավորվել է, սրտում նրա ցավը դեռ հորդում է, չի լռում։ Ինչպես փլուզվեց նրա կյանքը 1988-ին, այնպես էլ փլուզվեց նրա ազգի ճակատագիրը վերջին տարիներին։ Արցախի կորուստը դարձել է վերք, որը չի սպիանում ոչ մեկի ներսում։ Իսկ Մարգարիտայի համար՝ հատկապես։ Նա չի համակերպվում։ Չի կարող։ Արցախը միայն տարածք չէ նրա համար, այլ հայրենիքի մի կտոր, որը խլեցին։

Նրա երգերը այդ ցավի արտահայտությունն են։ Ու նույնիսկ երբ նա երգում է սիրո մասին, երբ հնչում է մեղեդի՝ կապված հարաբերությունների, կարոտի կամ երջանիկ ակնթարթների հետ, այդ ամենի միջով անցնում է նույն թաքուն, բայց համատարած ցավը։ Նրա ձայնը կրում է մի թրթիռ, որ գալիս է ոչ թե գրականությունից, այլ իրական փորձից։ Նա երգում է ոչ միայն իր մասին, այլ բոլոր նրանց մասին, ովքեր լուռ են մնացել, ովքեր կորցրել են ու ապրում են այդ կորստի հետ։ Նրա յուրաքանչյուր երգում կա հյուսված մի խորք, որը հասկանալի է միայն նրանց, ովքեր ապրել են կորուստ, ճակատագրի խեղում, հայրենիքի փլուզում։ Նա ոչ թե պատմում է՝ նա հիշեցնում է։

Հայաստանն այսօր անցնում է իր ամենածանր փուլերից մեկը։ Արցախի կորուստից հետո երկիրը կտրվել է իր սրտից։ Մարգարիտան՝ լինելով հեռու հայրենիքից, չի կտրվում։ Նա ապրում է Հայաստանն իր ներսում։ Նա չի սպասում հրավերների, չի սպասում պաշտոնական կոչերի։ Նա օգնում է՝ իր ձևով։ Իր երգերով, իր ձայնով, իր միջոցներով։ Նա օգնում է տեղահանվածներին, աջակցում մարդասիրական նախաձեռնություններին, տարածում հայի ցավը, որպեսզի աշխարհը տեսնի՝ մենք չենք հաշտվել։

Նա չի ձգտում տպավորել։ Նա չի գոռում։ Բայց հենց այդ մեղմությամբ էլ ներթափանցում է մարդու հոգու ամենախոր տեղերը։ Նրա երգը մխիթարում է, բայց նաև սթափեցնում է։ Նա հիշեցնում է՝ մեր վիշտը դեռ գոյություն ունի։ Որ այդ վիշտը մոռանալը նշանակում է կրկնել։

Մարգարիտա Խլղաթյանը կինը չէ, ով պարզապես երգում է։ Նա կին է, ով ապրում է ամեն երգով։ Նրա կյանքը դարձել է ստեղծագործություն։ Նրա հիշողությունը՝ երաժշտություն։ Նրա կորուստը՝ ուղերձ։

Նա մեր բոլորի հիշողությունն է։

Մեր հայացքը դեպի այն տունը, որ կորցրել ենք։ Դեպի այն հողը, որը վաղուց սառել է, բայց դեռ մեր ներսում է։ Եվ երբ նա երգում է, նա թույլ է տալիս մեզ լաց լինել։ Լաց լինել ոչ թե որպես թուլություն, այլ որպես ազատագրում։

Նա է Մարգարիտա Խլղաթյանը։

Կինը, ով երգում է՝ մաքրելու համար իր և մեր բոլորի ցավը։

Երգում է, որովհետև լռելն այլևս անհնար է։

Երգում է՝ որովհետև դա է իր պատգամը, իր զենքը, իր սերը։